Ja, de transitie is natuurlijk belangrijk en ik zou graag een initiatief starten in mijn buurt, … maaaaarrr…

Er zijn natuurlijk hartstikke veel redenen te bedenken waarom je geen Transitie Initiatief zou beginnen. We hebben de zeven meest voorkomende ‘maren’ verzameld met onze reactie daarop.

1. Maar we hebben geen budget…

Je hebt echt geen geld nodig om een initiatief te starten. In plaat van geld gebruik je het enthousiasme en de betrokkenheid van de mensen. Dit helpt jou veel beter in de eerste fase van de transitie. Financiers – zeker zakelijke – kunnen controle over het proces willen hebben. Ze kunnen het initiatief een richting opsturen die tegen het belang van de gemeenschap ingaat. Ook al zijn duurzame producten bijvoorbeeld een positieve keuze, je moet geen reclamebord worden voor zo’n ondernemer.

Transition Town Totnes startte in 2005 zonder één cent en heeft vanaf dat moment steeds in zijn eigen financiële behoeften kunnen voorzien. De voorlichtingsbijeenkomsten en filmvertoningen leverden steeds voldoende donaties op om allerlei evenementen zoals Open Space-dagen te organiseren. Er komt een moment waarop voor bepaalde projecten financiers nodig zijn, maar tot dat moment zul je het redden. Hou de touwtjes in handen, ongeacht wat er gebeurt… en laat gebrek aan geld je niet tegenhouden. Transitie Castricum draait tot op de dag van vandaag zonder bankrekening en organiseert maandelijkse Transitie Cafés, bijeenkomsten en ondersteunt lokale initiatieven als een bomengroep, buurtmoestuinen, soepcafés en andere activiteiten.

2. Maar ze laten ons niet…

Er leeft onder ‘groenen’ soms een angst dat elk initiatief dat effect dreigt te krijgen, door anonieme bureaucraten of bedrijven zal worden gestopt, onderdrukt of aangevallen. Als die angst sterk genoeg bij je leeft om te voorkomen dat je actie onderneemt, en de enige actie die je bereid bent te ondernemen bestaat uit het uitleveren van je macht aan een of ander ‘ze’, dan ben je misschien de verkeerde tekst aan het lezen. Verder is het zo dat transitiegemeenschappen als het ware ‘onder de radar’ opereren, want ze maken niemand tot slachtoffer en niemand tot vijand. Zij lijken dus niet in staat te zijn de woede van welke instantie dan ook op te wekken.

Integendeel, nu bij bedrijven het bewustzijn van duurzaamheid en klimaatverandering met de dag groeit, zul je verrast worden door het grote aantal mensen in machtsposities die enthousiast en geïnspireerd zullen reageren op wat je aan het doen bent, en zij zullen je eerder ondersteunen dan hinderen bij je inspanningen.

3. Maar we hebben al regionale groene actiegroepen, en ik wil ze niet passeren…

We gaan hier verder op in bij stap 3 van de twaalf stappen van de transitie, maar het komt hierop neer dat je wel erg veel pech moet hebben wil je in een territoriumstrijd met een actiegroep verzeild raken. Je transitie-initiatief creëert voor de bestaande groepen een algemeen doel en een gevoel van richting. Het is zelfs mogelijk dat sommige van die groepen een beetje moegestreden zijn en je nieuwe elan zeer zullen waarderen. Als zij zich verbinden met een netwerk van bestaande groepen die een Minder Energie Plan willen realiseren, zal dat hun werk juist versterken en focussen in plaats van dat zij nageaapt of gepasseerd zouden worden. Ga er gerust vanuit dat zij tot je sterkste bondgenoten gaan behoren en een cruciale rol zullen gaan spelen bij het succes van je transitie.

4. Maar niemand in deze gemeenschap geeft eigenlijk om het milieu…

Deze gedachte kan je makkelijk vergeven worden, gezien de apathische consumentencultuur waar we deel van uitmaken. Graaf een beetje dieper en je zult merken dat de meest onverwachte mensen fervente voorstanders blijken te zijn van allerlei kernelementen van een transitie-initiatief, zoals lokale voedselproductie, plaatselijke ambachten, streekhistorie en cultuur.

Het geheim zit hierin dat je ze opzoekt in plaats van dat je verwacht dat zij naar jou toekomen. Richt je op de overeenkomsten en je zult merken dat je gemeenschap een veel interessantere plek is dan je altijd had gedacht.

5. Maar het is toch zeker te laat om nog iets te ondernemen…?

Het kan te laat zijn, maar dat is niet waarschijnlijk. Dat betekent dat jouw inspanningen (en die van anderen) van cruciaal belang zijn.

Laat wanhoop je inspanningen niet sabotteren – zoals Vandana Shiva zegt: ‘De onzekerheden van onze tijd zijn geen reden om er zeker van te zijn dat alles hopeloos is.’

6. Maar ik beschik niet over de juiste vaardigheden…

Als jij het niet doet, wie doet het dan wel? Het doet er niet toe dat je geen titel hebt in duurzaamheid, of jarenlange ervaring in tuinieren of planning ontbeert. Van belang is dat je je verantwoordelijk voelt voor je leefomgeving, dat je de noodzaak inziet van aanpakken en dat je openstaat voor nieuwe manieren om met mensen te werken.

Als er een functieprofiel geschreven zou moeten worden voor iemand die dit proces wil starten, zou dat er als volgt uit kunnen zien:

• Positief ingesteld
• Kan goed met mensen omgaan
• Is voldoende thuis in de buurt en kent er enige belangrijke mensen

Dat is het echt zo ongeveer… Je gaat ten slotte direct aan de start je afscheid voorbereiden van het proces dat je zelf gaat beginnen (zie Stap 1 van De twaalf stappen van de transitie), dus jouw rol in dit stadium is te vergelijken met een tuinman die de grond ontgint voor de tuin die erop gaat bloeien, maar die deze bloei mogelijk zelf niet meemaakt.

7. Maar ik heb niet genoeg energie om eraan te beginnen…

Een citaat van Goethe luidt: ‘Wat u ook maar kunt doen, of zich verbeeldt te kunnen doen, begin het. Onverschrokkenheid omvat genie, macht en magie. Begin het nu.’ (Was immer du tun kannst / oder erträumst tun zu können, / beginne es. / Kühnheit besitzt Genie, / Macht und magische Kraft. / Beginne es jetzt.). De ervaring met het beginnen van een transitie-initiatief laat beslist zien dat dit klopt. Het idee om de plaats waar je leeft (stad, dorp of streek) voor te bereiden op een leven na de olie mag duizelingwekkend lijken; toch is er iets in de energie die vrijkomt bij een transitie-initiatief dat maakt dat het niet te stoppen is.

Je kunt je overweldigd voelen door het vooruitzicht van al het werk en de complexiteit ervan, maar er zullen mensen komen die je zullen helpen. Velen hebben inderdaad versteld gestaan van de toevallige manier waarop belangrijke dingen in het proces plaatsvinden, van hoe de juiste mensen steeds op het juiste moment verschijnen. Er is iets speciaals aan het gaan voor die onverschrokkenheid, aan die overstap van ‘waarom-doet-niemand-iets’ naar ‘laten-we-iets-doen’, dat die energie genereert waardoor alles door blijft gaan.

In het verleden hebben mensen vaak ervaren dat het beginnen van een initiatief op het gebied van milieu is als het tegen een heuvel opduwen van een kapotte auto: moeizaam, ondankbaar geploeter. Een transitiegemeenschap is als de afdaling na de top – de auto begint sneller te gaan dan jij kunt bijhouden en blijft maar versnellen. Zodra je de auto een duw geeft bovenaan de heuvel, zal deze zijn eigen snelheid ontwikkelen. Dat wil niet zeggen dat het soms geen hard werken kan zijn, maar het is bijna altijd een plezier.