“De mens is een beest, zeiden de koningen. Een zondaar, zeiden de priesters. Een egoïst, zeiden de boekhouders. Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens. Maar wat als we het al die tijd mis hadden?
In dit boek verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie. Hij neemt ons mee op een reis door de geschiedenis en geeft nieuwe antwoorden op oude vragen. Waarom veroverde juist onze soort de aarde? Hoe verklaren we onze grootste misdaden? En zijn we diep vanbinnen geneigd tot het goede of het kwade?
Adembenemend, weids en revolutionair – De meeste mensen deugen herschrijft niet alleen de geschiedenis, maar werpt ook nieuw licht op onze toekomst.”
Zeg nou zelf, zo’n boek wil je toch lezen? Vol verbazing over gemanipuleerde onderzoeken, verdraaide feiten en vooringenomenheid bij beslissingen las ik het boek in no time uit. Je neemt alleen af en toe pauze om de grote hoeveelheid weetjes te laten bezinken. Toch bleef ik een beetje verward achter. Want als het zo is, waarom is het dan zo’n puinzooi? Zitten we ons zelf in de weg door te veel waarde te hechten aan het negatieve mensbeeld? Elders las ik een zeer negatieve recensie over selectief winkelen en werd gesuggereerd dat Rutger de boel naar zijn hand verdraaide. Zelf geloof ik al heel lang in het goede in de mensen en dat beeld kreeg ik bevestigd. Ik ben ervan overtuigd dat dat mij tot een gelukkiger mens maakt, dan degenen die (er voor kiezen) vooral het slechte in de mens (te) zien. Waarom?
Uit veel sociaal wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen gevoelig zijn voor context en sociale omgeving. Leuke onderzoeken zijn er op gebied van conformity, bijvoorbeeld van de pionier op dit gebied: Solomon Asch. Immers, daar waar mensen niet deugen spelen vaak externe factoren een rol: van opvoeding, tot groepsdruk, tot ongegrond vertrouwen in een leider (denk aan het Milgram experiment). Op gebied van transitie zie je dat er verschillende factoren – soms expliciet georganiseerd door bedrijven – spelen waardoor mensen geen stappen zetten. Per Espen Stoknes brengt dit in zijn boek helder tot uitdrukking.
Maar dan over ons… Op de site van Transitie Nederland staan Stories of Hope. We kijken meer naar “From What is to What if” zoals Rob Hopkins titel van zijn nieuwe boek mooi aangeeft. Check zéker even de video waarin hij kort over het boek vertelt (en zie beelden uit Rotterdam die de hele wereld overgaan). Ik denk dan net als Rob: stel je eens voor wat we kunnen als de meeste mensen wél deugen. Bregman zet dat beeld op overtuigende wijze neer. Oké, we moeten nog even de vraag behandelen hoe we het systeem veranderen, maar we hebben Extinction Rebellion al aangehaald, er is nog veel meer.
Een ander boek van Rutger Bergman is Gratis Geld, https://decorrespondent.nl/gratisgeld, of lees zijn artikelen voor de Correspondent: https://decorrespondent.nl/rutgerbregman.
29 oktober 2019
Inge Kouw