Digitale dorpspleinen brengen lokale gemeenschappen bij elkaar door online gemak te combineren met de charme van lokaal winkelen. Via één platform kunnen inwoners eenvoudig bij lokale aanbieders bestellen, betalen en alles in één levering ontvangen. We spreken af met initiatiefnemer Matthijs de Graaf voor een kort interview.
Hoe het Digitaal Dorpsplein lokale gemeenschappen nieuw leven inblaast
Matthijs, kun je vertellen hoe je op het idee kwam om met het concept Digitaal Dorpsplein te beginnen?
“Ik heb een achtergrond als ondernemer in de ICT, met grote corporates als klant. In de beginjaren van het internet hielpen we bijvoorbeeld Albert Heijn met softwareoplossingen. Van oorsprong ben ik echter een dorpsjongen. Ik groeide op in een dorp met een sterke sociale cohesie. Toen ik in 2010 weer in mijn geboortedorp kwam wonen, zag ik hoe het dorpscentrum achteruitging. Veel winkels uit mijn jeugd waren verdwenen. Dat bracht me op het idee om iets te doen tegen deze neerwaartse spiraal.”
Matthijs legt uit dat de speciaalzaken niet alleen praktische waarde hebben, maar ook sociale functies vervullen. “Ze zijn ontmoetingsplekken, sponsoren het lokale verenigingsleven en dragen bij aan activiteiten zoals de Sinterklaasintocht. Daarnaast wil je aanbieders van lekker en gezond voedsel in de directe leefomgeving behouden. Hoe diverser het aanbod, hoe beter. Maar door de verschuiving van macht naar de consument en de opkomst van online winkelen, hebben veel lokale winkels het moeilijk gekregen.”
Volgens Matthijs heeft de consument de laatste jaren via internet veel meer keuze gekregen, de wereld ligt aan zijn of haar voeten. Met één druk op de knop komen spullen naar je toe. De lokale aanbieder is door gebrek aan middelen, kennis en “eiland-denken” niet snel genoeg met de tijd meegegaan.
Was het alleen de afname van fysieke winkels die je motiveerde?
“Niet alleen. Wat me ook opviel, was dat lokaal geld steeds meer verdween naar grote giganten. Dat heeft enorme gevolgen voor de leefbaarheid van dorpen. Veel voorzieningen zijn uit dorpen en wijken verdwenen. Het is in mijn optiek dus van belang om collectief online gemak, service en lokale beleving toe te voegen aan het fysieke dorpsplein, waardoor consumenten gemakkelijk meer of beter lokaal voedsel in huis krijgen. Zo versterk je de lokale economie en bevorder je sociale cohesie. Ook digitaal.”
Hoe werkt zo’n digitaal dorpsplein precies?
“Het idee is eigenlijk heel simpel: elke lokale aanbieder – van bakker tot boer – krijgt een volledig ingerichte webshop. Wij verzorgen dit voor hen, zodat ze er zelf geen omkijken naar hebben. Op het Digitaal Dorpsplein worden deze webshops gebundeld. Het is een collectieve lokale marktplaats waar consumenten makkelijk bij meerdere aanbieders (tegelijk) kunnen bestellen en betalen. Dat is niet alleen handig, maar ook duurzaam. In plaats van versnippering, krijgen consumenten één geïntegreerde totaalbeleving.”
Elke webshop hanteert de regels die de ondernemer heeft doorgegeven, denk aan lever- en betaalopties. Maar Matthijs benadrukt dat de webshops onderling verbonden kunnen worden. “Je kunt bijvoorbeeld bij de bakker en de slager bestellen en alles in één levering thuisbezorgd krijgen. Dat biedt het gemak van online winkelen met de charme van lokale producten. Handig als je geen zin of tijd hebt om langs meerdere winkels te gaan. Online is dat namelijk een peulenschil als webshops onderling gekoppeld zijn.” 
Hoe hebben jullie het platform ontwikkeld?
“In 2010 begonnen we met het ontwerpen van de netwerkarchitectuur. Een jaar later startten we met de ontwikkeling van het platform en in 2014 sloten de eerste lokale aanbieders aan. We hebben veel geleerd in de praktijk: wat lokale aanbieders wel en niet doen, en waar ze tegenaan lopen op digitaal gebied. Zo is stap voor stap het concept van het Digitaal Dorpsplein ontstaan.”
Matthijs voegt eraan toe dat duurzaamheid en inclusiviteit belangrijke pijlers zijn. “We werken samen met scholen en gepensioneerde vrijwilligers, denk aan het dorpshuis, bijvoorbeeld voor logistiek en digitale marketing. Deze jongeren en vrijwilligers willen graag helpen en dat leidt tot meervoudige waardecreatie: niet alleen economische, maar ook sociale meerwaarde.” Matthijs licht toe dat het Digitale Dorpsplein op deze manier de betrokkenheid vergroot – bij elkaar én bij de eigen leefomgeving.
Welke initiatieven zie je nu ontstaan?
“Lokale voedselcoöperaties komen steeds vaker voor. Dat juich ik toe. Toch zie je daar vaak dat men alles zelf wil doen, ook de techniek. Terwijl het slimmer en goedkoper is om gebruik te maken van schaalbare technologie die zich al heeft bewezen. Rond de coronapandemie zagen we ook veel nieuwe spelers die snel geld wilden verdienen aan lokale aanbieders. Die zijn inmiddels weer verdwenen. Het succesvol samenbrengen van vraag en aanbod vereist aandacht voor de kleinste details.”
Hoe vindt de distributie plaats nadat iemand iets heeft besteld? Dat zou je ook door lokale partijen moeten laten organiseren, toch?
“Dat wordt per plaats met elkaar bepaald aan de hand van de beschikbare middelen. Dat kan per plaats verschillen. Lokale ondernemers, burgers, maatschappelijke organisaties en gemeente kijken samen hoe de markt slimmer te organiseren. Met elkaar, voor elkaar.”
In Zwartsluis, waar Matthijs nu woont, was initieel het idee om het wegbrengen van gecombineerde bestellingen door cliënten van de dagopvang van een zorgboerderij te laten doen. Terwijl ze bezig waren om een bakfiets gefinancierd te krijgen door de gemeente, brak de coronacrisis uit.
“Zonder bakfiets is www.dorpsplein-zwartsluis.nl toen van start gegaan en heeft de lokale groenteboer zich opgeworpen als bezorger namens de samenwerkende ambachten. Dat is tot op heden nog steeds de situatie. Bij de groenteboer kunnen gecombineerde bestellingen ook worden afgehaald. De bij een gecombineerde bestelling betrokken ondernemers zorgen dat het ‘s ochtends voor 09:00 uur bij de groenteboer ligt. Reguliere bezorgbestellingen, bij één winkel, verzorgen de winkels zelf.”
Matthijs vertelt dat In Wijk bij Duurstede een actieve inwoner de lokale ondernemers heeft geënthousiasmeerd. Daar kunnen gecombineerde bestellingen alleen worden bezorgd. De betrokken inwoner is tevens verantwoordelijk voor het wegbrengen van gecombineerde bestellingen. Reguliere bezorgbestellingen doen de winkeliers zelf, maar er zijn volgens Matthijs nog andere opties. “Het platform heeft trouwens ook een koppeling met software dat door de meeste fietskoeriers in Nederland wordt gebruikt.”
Zijn er nog andere toepassingen die je ziet voor dit platform?
“Onze technologie is generiek opgezet. Hoewel we ons nu richten op voedsel, kunnen in principe alle producten en diensten via (gekoppelde) webshops worden aangeboden. Denk aan lokale ambachten of diensten zoals zorg en welzijn. De mogelijkheden zijn eindeloos.”
Met dit vooruitzicht laat Matthijs zien dat het concept van het digitale dorpsplein niet alleen een oplossing is voor vandaag, maar dat het ook toekomstbestendig is. Dit concept is een kans om dorpen en kleine gemeenschappen sterker te maken in een tijdperk waarin digitalisering niet meer weg te denken is.
Waar heb je behoefte aan om dit concept verder te brengen?
“Opvallend genoeg zijn het niet de lokale ondernemers, maar vooral betrokken burgers die zich zorgen maken over de leefbaarheid, sociale cohesie en duurzaamheid. Zij zien dat alles met elkaar verbonden is en dat de terugkeer van geld in de lokale economie tot maatschappelijke en duurzame voordelen leidt.”
Een nieuw Digitaal Dorpsplein begint volgens Matthijs vaak bij één of meerdere betrokken burgers die lokale ondernemers informeren en enthousiasmeren. Vandaar uit worden dan gemeentelijk instanties en lokale verenigingen betrokken om een hulpring te organiseren voor de lokale logistiek en marketingcommunicatie.
“Mensen die dit artikel lezen en graag willen werken aan meer lokale welvaart, welzijn en welbevinden zou ik graag op willen roepen om lokaal in actie te komen en partijen te verbinden. Uiteraard kunnen ze ons bellen voor tips of een presentatie op locatie met betrokkenen.”
Meer weten? Bezoek www.shopforce.nl en www.stichtingdigitaledorpspleinen.nl voor meer informatie.
Matthijs de Graaf (50 jaar) is getrouwd met Bibi (verloskundige) en is vader van zoon Gijs (18 jaar) en dochter Guusje (16 jaar). Het gezin woont sinds 2010 in het dorp Zwartsluis, na omzwervingen via Groningen, Utrecht en Zwolle. Na afronding van de HEAO op hogeschool Windesheim en een studie Rechten aan de RUG is Matthijs als software ondernemer actief. Sinds 2010 als sociaal/impactondernemer.
De stichting Digitale Dorpspleinen maakt gebruik van preferente dienstverleners, heeft geen winstoogmerk en helpt burgercoöperaties, gemeenten, ondernemers en (maatschappelijke) instellingen lokaal samenwerken aan een duurzame economie en samenleving.