In dit boek met de titel “21 lessen voor de 21e eeuw” beantwoordt Yuval Noah Harari de 21 meest urgente vragen van onze tijd. Ik luisterde het als luisterboek in de bibliotheek (onder het kopje Geschiedenis)
Een heel interessant boek over de toekomst van de mensheid. Een paar citaten uit het eerste deel “Technologische uitdagingen”:
“Homo sapiens is er gewoon niet op gebouwd om tevreden te zijn.” Hoeveel welvaart we ook hebben, we blijven ons altijd vergelijken met mensen die het beter hebben en voelen ons dan ontevreden. We zouden wel een voldaan leven kunnen leiden als we een universeel basisinkomen zouden krijgen en tevens zinvolle activiteiten ontplooien.
Harari: “Misschien is het succesvolste experiment tot nu toe met het leiden van voldaan leven in een wereld zonder arbeid wel uitgevoerd in Israël. Daar werkt ongeveer de helft van de ultra-orthodoxe Joodse mannen hun leven lang niet. Ze wijden zich aan het bestuderen van heilige geschriften en het uitvoeren van religieuze rituelen. Zij en hun gezinnen overleven gedeeltelijk doordat de vrouwen vaak werken en gedeeltelijk doordat de regering ze voorziet van royale subsidies en gratis diensten, zodat ze verzekerd zijn van alle basisbenodigdheden. Een soort universeel basisinkomen avant la lettre. Hoewel ze arm en werkloos zijn, geven deze ultra-orthodoxe Joodse mannen in onderzoek na onderzoek blijk van een hogere mate van voldoening in hun leven dan in alle andere lagen van de Israëlische bevolking. Dat komt door hun sterke gemeenschapszin en ook door de diepe betekenis die ze hechten aan het bestuderen van religieuze geschriften en het uitvoeren van rituelen. Een kamertje vol Joodse mannen die over de Talmoed discussiëren genereert mogelijk meer plezier, betrokkenheid en inzicht dan een industriële sweatshop vol hardwerkende fabrieksarbeiders. In wereldwijde onderzoeken naar tevredenheid over het eigen leven staat Israël meestal ergens bovenaan, wat voor een deel te danken is aan de bijdragen van deze werkloze armen.”
De orthodoxe joden als rolmodel voor de rest van de wereld. Alle mensen zullen de zoektocht naar zingeving en gemeenschapszin moeten aangaan, naarmate de wereld meer en meer geautomatiseerd wordt.
Klimaatverandering, door de opwarming van de aarde, is een mondiaal probleem, dat door verschillende landen verschillend ervaren wordt. Het is niet met nationalistische politiek op te lossen.
Dat geldt ook voor twee andere mondiale problemen: kernoorlog en technologische ontwrichting. Met dit laatste bedoelt hij de fusie van informatietechnologie en biotechnologie, met mogelijkheden als kunstmatige intelligentie, robots, big-data-algoritmes, genetische modificatie, waardoor miljarden mensen werkeloos worden.
Big-data-algoritmen kunnen digitale dictaturen creëren waarin alle macht in handen van een kleine elite komt, terwijl de massa niet eens meer wordt uitgebuit, maar – erger nog – volkomen irrelevant wordt.
Kernoorlogen: “Rusland en de vs zijn onlangs een nieuwe kernwapenwedloop begonnen en ontwikkelen gloednieuwe vernietigingswapens die de zwaarbevochten stappen vooruit van de laatste decennia teniet dreigen te doen en ons weer op de drempel van een verwoestende kernoorlog kunnen brengen. Intussen heeft het publiek geleerd om zich geen zorgen meer te maken en van de bom te gaan houden (zoals Dr. Strangelove voorstelde) of is het gewoon vergeten dat er zoiets als de bom bestaat. Daardoor draaide het Brexitdebat in Groot-Brittannië – een belangrijke kernmacht – vooral om economische vraagstukken en immigratie, en liet men de cruciale bijdrage van de eu aan de vrede in Europa en in de wereld grotendeels links liggen. Na eeuwen van gruwelijk bloedvergieten hebben de Fransen, Duitsers, Italianen en Britten eindelijk een mechanisme opgezet dat de harmonie op het continent waarborgt, maar ineens besluit het Britse publiek die wondermachine te saboteren.”
Dit zijn dus 3 heel grote problemen die mondiaal moeten worden opgelost.
Harari trekt de vergelijking met de twee wereldoorlogen.
“Het zou zelfs kunnen dat klimaatverandering dezelfde functie gaat vervullen als de twee wereldoorlogen. Tussen 1914 en 1918, en tussen 1939 en 1945 ook, rees het tempo van technologische ontwikkeling de pan uit, omdat de oorlogvoerende naties alle voorzichtigheid en zuinigheid lieten varen en immense sommen investeerden in allerlei gedurfde en waanzinnige projecten. Veel van die projecten liepen op niets uit, maar sommige leverden tanks op, radar, gifgas, supersonische jets, intercontinentale raketten en kernbommen. Op dezelfde manier kunnen naties die zich geconfronteerd zien met een klimaatramp in de verleiding komen om hun hoop te vestigen op wanhopige technologische waagstukken. De mens heeft heel wat gerechtvaardigde bedenkingen over ai en biotechnologie, maar in tijden van crisis doen mensen riskante dingen. Hoe je ook denkt over het reguleren van ontwrichtende technologieën, vraag je even af hoe waarschijnlijk het is dat die regulering stand zal houden als klimaatverandering wereldwijde voedseltekorten veroorzaakt, overal ter wereld steden onder water zet en honderden miljoenen vluchtelingen de grenzen over stuurt.
Hij denkt dat het liberalisme plaats moet maken voor iets anders:
Het liberalisme heeft alleen geen duidelijke antwoorden op de grootste problemen die nu voor ons oprijzen: ontwrichting van het milieu en technologische ontwrichting. Het liberalisme vertrouwde er van oudsher op dat economische groei op magische wijze de lastigste sociale en politieke conflicten kon oplossen. Het liberalisme verzoende het proletariaat met de bourgeoisie, de gelovigen met de atheïsten, autochtonen met immigranten en Europeanen met Aziaten door iedereen een groter stuk van de taart te beloven. Zolang de taart bleef groeien, kon dat ook. Economische groei zal ons ecosysteem echter niet redden – integendeel zelfs, want daardoor is de huidige milieucrisis juist veroorzaakt. Economische groei biedt ook geen oplossingen voor technologische ontwrichting, want onze economie moet het juist hebben van een gestage aanvoer van ontwrichtende technologische innovaties.
En ook zegt hij over het liberalisme:
Het liberalisme had dus gelijk als het mensen aanraadde hun hart te volgen in plaats van de bevelen van een of andere priester of apparatsjik, maar het zal misschien niet lang meer duren voor computeralgoritmen betere adviseurs worden dan je eigen gevoelens.
Hij behandelt diverse onderwerpen in de volgende delen:
Deel 2: Politieke uitdagingen (Broederschap, Beschaving, Nationalisme, Religie, Immigratie)
Deel 3: Hoop en wanhoop (Terrorisme, Oorlog, Nederigheid, God, Secularisme)
Deel 4: Waarheid (Onwetendheid, Rechtvaardigheid, De waarheid voorbij, Sciencefiction)
Deel 5: Veerkracht (Onderwijs, Zingeving, Meditatie)
Veerkracht is ook voor Transition Town een belangrijk thema.
Hij stelt dat Europa, juist door een heel breed spectrum aan meningen, gewoonten, normen en waarden, sterk en veerkrachtig is. Daardoor kan het tolerante immigranten goed opvangen.
Hoe moet je leven in een chaotische tijd als de oude verhalen zijn ingestort en er nog geen nieuw verhaal is om ze te vervangen?
Wat moeten we onze kinderen leren? In plaats van een overvloed van informatie aan te bieden, is het belangrijker dat ze informatie kunnen interpreteren en zelf een overkoepelend wereldbeeld kunnen vormen. Vaardigheden als aanpassingsvermogen, het vermogen om nieuwe dingen te leren en het vermogen je niet uit het lood te laten slaan door onbekende situaties. Ieder moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden, doordat banen snel veranderen en ook doordat mensen langer blijven leven.
De tijd dringt, er moeten op korte termijn veel belangrijke beslissingen worden genomen.
Algoritmes gaan jou steeds beter leren kennen, beter dan je jezelf kent. Ze kunnen je de baas worden.
Als biotechnologie en machine learning beter worden, zal het makkelijker worden om de diepste emoties en verlangens van mensen te manipuleren en wordt het gevaarlijker dan ooit om je ‘hart te volgen’. Als Coca-Cola, Amazon, Baidu of de regering weten hoe ze aan de touwtjes van je hart moeten trekken en de knopjes in je hersenen moeten indrukken, kun je dan het verschil nog zien tussen je eigen zelf en hun marketingexperts?
In de nabije toekomst zouden algoritmen dit proces dusdanig kunnen vervolmaken dat het zo goed als onmogelijk voor mensen wordt om de werkelijkheid over zichzelf te zien. Dan zullen die algoritmen bepalen wie we zijn en wat we over onszelf moeten weten. De komende jaren of decennia is de keus nog aan ons. Als we er de moeite voor nemen, kunnen we nog onderzoeken wie we eigenlijk zijn. Maar als we die kans willen benutten, moeten we daar nu mee beginnen.
Harari ontdekte de waarde van meditatie (Vipasanna techniek: letten op je ademhaling en andere sensaties in je lichaam) om zichzelf te leren kennen en zijn gedachten onder controle te krijgen.
Hij mediteert dagelijks 2 uur en daarnaast nog 2 maanden per jaar. Zonder zijn meditaties zou hij deze boeken niet hebben kunnen schrijven.
Links:
managementboek
bol.com met 75 reviews
Adriaan van Dis in gesprek met Yuval Harari 4 feb 2020 (DWDD) en NRC over deze avond